Doctor Who Seizoen 9 Finale: Een emotionele reis vertelde de lange weg

[Dit is een recensie van Doctor Who seizoen 9, aflevering 12. Er zullen SPOILERS zijn.]

Het blijkt dat 'Hell Bent' een slimme list is; het werd in eerste instantie gepresenteerd onder de pretentie dat het één ding in het bijzonder was, en toen, terwijl de kijker werd afgeleid, iets geheel anders werd. Voor zover deze switcheroo met relatief gemak wordt uitgevoerd, het kader van de aflevering instellen door de kijker in een scenario te laten vallen waarvan ze denken dat ze de bijzonderheden kennen van, Doctor Who slaagt erin om te veranderen wat in eerste instantie groter leek dan het leven, seriebepalende reis naar huis naar Gallifrey in de emotionele ontknoping van Clara Oswald's tijd met de dokter. Het heeft ook het voorrecht om seizoen 9 op een ontroerende toon af te sluiten, een die een verhalende deur sluit maar een raam open laat.

Misschien is de grootste verrassing over 'Hell Bent' dat het de kijker schijnbaar het inzicht in de terugkeer van Gallifrey biedt en wat nu een bijna tien jaar lang verhaal is, een gevoel van afsluiting is. Maar, net als de dokter, heeft de aflevering, wanneer hij oog in oog staat met de Gallifreyans, en vooral de Lord President (Donald Sumpter), een geheel andere agenda. Het duurt even voordat de dokter - en in het verlengde daarvan het script van Moffat - om te onthullen wat er feitelijk aan de hand is, maar er zijn aanwijzingen genoeg vroeg genoeg om te vertellen dat Gallifrey niet noodzakelijkerwijs centraal staat in dit verhaal.

Om te beginnen begint het met de dokter die Clara ontmoet in een vreemd afgelegen en leeg restaurant in het midden van de woestijn van Nevada. De specificiteit van hun interactie luidt alsof het het resultaat kan zijn van een aantal dingen: koortsdroom, speels geklets tussen twee vrienden, fantasie of een uitbreiding van de Doctor's Confession Dial van de stellaire 'Heaven Sent' van vorige week. Al deze verklaringen komen onmiddellijk in me op, en toch blijft het script gereserveerd over wat het allemaal betekent. Het is onduidelijk wat er precies aan de hand is, maar het lijkt duidelijk dat, omdat Moffat erop vertrouwt dat het publiek de structurele signalen herkent - hoe ondoorzichtig ze ook mogen zijn - de aflevering een bepaald niveau van succes bereikt bij het opzetten en afleveren van zijn verhalende ommekeer.

De dokter in het restaurant en de dokter op Gallifrey hebben hetzelfde karakter in twee duidelijk verschillende denkrichtingen, en dat is veelzeggend. Dus wanneer de focus verschuift naar Gallifrey, en Capaldi's overwegend stille uitvoering, leiden die elementen tot een confrontatie met Rassilon, die de dokter verbant. De snelheid waarmee dat aspect van de plot wordt opgelost, draagt de bagage van seizoen 8 en 9 op twee verschillende manieren mee: 1) het doet enigszins denken aan bepaalde afleveringen waarin plots en verhaallijnen te haastig werden afgesloten, en 2) het toont aan hoe zelfverzekerd het uur is in de beslissing om te verschuiven van een blockbuster-sized verhaal naar een meer bevredigende verhaal over een relatie tussen twee mensen die meer op elkaar lijken dan het universum echt wil dat ze zijn.

Zodra de dokter zijn plan onthult om zijn veronderstelde kennis van de hybride te gebruiken om de generaal (Ken Bones) Clara uit de tijd te krijgen, wordt het duidelijk waar 'Hell Bent' precies om draait. Het is niet het verhaal van wraak dat in de promo's werd verkocht, maar eerder een truc op het laatste moment door een wanhopige man die 'zijn vriend mist'. Vanaf dat moment wordt de finale verankerd door het verdriet van de dokter, net zoals 'Heaven Sent' was. Dit zorgt ervoor dat de dokter dingen doet waar hij normaal niet toe in staat lijkt, zoals de generaal neerschieten (die de ontploffing overleeft en regenereert door van geslacht en ras te veranderen), zodat hij en Clara kunnen ontsnappen naar de kloosters en hopelijk de vast punt van haar dood.

Wat het uur drijft (en enige verandering) is niet de plot om aan de zekerheid te ontsnappen; het is het begrip van het publiek van het verdriet van de dokter en zijn wanhoop. En om dat te doen, vertrouwt 'Hell Bent' vrij zwaar op het overtreffende trap van vorige week. Het resultaat is dan 'Heaven Sent' en 'Hell Bent' wordt de beste tweedelige verhaallijn die het seizoen heeft aangeboden zonder het noodzakelijkerwijs als zodanig te factureren. Niettemin, de vier en een half miljard jaar die de dokter in zijn bekentenis heeft doorgebracht, kleurt het personage op een manier waarop zijn acties gedurende het hele uur geen verdere uitleg behoeven. De dokter is kapot. Niet tegen de tijd dat hij werd achtervolgd door de dood en zijn weg baande door een substantie die harder was dan diamant, maar door Clara's dood. Hij was al gebroken toen hij gevangen zat in de wijzerplaat; de Time Lords die hem opnieuw probeer te breken, was gewoon een zinloze daad.

Omdat zijn verdriet en wanhoop hem ertoe aanzetten dingen te doen die hij normaal niet zou doen - om alle tijd en ruimte te riskeren voor het leven van een enkele persoon (wat de meest consistente lijn van het seizoen is geweest) - Ashildr's theorie dat de dokter en Clara zijn in feite werkt de hybride om uit te leggen waarom zijn geheugen aan Clara grotendeels moet worden verwijderd. Als vier en een half miljard jaar de pijn van het verliezen van Clara niet zal verlichten, zal niets dat doen. Dit vormt een probleem voor Moffat, omdat de wens om het emotionele belang van Clara voor de dokter uit te drukken resulteert in een extreme actie die ongedaan moet worden gemaakt door een even extreme reactie. De serie zou de volgende negen seizoenen kunnen besteden aan het kijken naar de dokter die met zijn angst omgaat, of het zou die helende afstand kunnen uitdrukken door het gebruik van bepaalde genreconventies.

Gedeeltelijk wissen van het geheugen van de dokter is een andere ommekeer in een aflevering die snel en los met hen speelt, maar net als de anderen werkt het. Als 'Heaven Sent' ging over de manieren waarop verdriet kan voelen als een eindeloze cyclus van pijn en hartzeer, dan gaat 'Hell Bent' over wat er nodig is om verder te gaan. De dokter doorbrak zijn verdriet, maar het was ook duidelijk dat, om de nodige stappen vooruit te zetten, een deel van hem zou moeten worden achtergelaten. De exacte herinnering aan Clara is verdwenen, maar hij heeft nog steeds het verhaal van haar om zichzelf te onderhouden, en dat is precies wat hij nodig heeft om verder te gaan.

Uiteindelijk krijgt iedereen de kans om verder te gaan. De dokter ontvangt een laatste bericht van zijn metgezel, terwijl hij zijn fluweelachtige jasje aantrekt en een nieuwe sonische schroevendraaier krijgt. Ondertussen maken Clara en Ashildr de lange weg naar Gallifrey en worden ze de Woman Who Lived en de metgezel zonder pols. Er is een gevoel dat de finale net zo belangrijk is om de personages te geven wat ze nodig hebben als het is om ze te geven wat ze willen, maar door dit alles is er een verrassend doorgaande lijn over het proces van verlies en rouw en herstel. Het is er een die Doctor Who transformerend maakt, omdat het de boog van het titelpersonage gedurende het seizoen informeert, omdat hij zich meer vreemd dan ooit tevoren gaat voelen en duidelijk menselijker wordt.

Doctor Who gaat door met de jaarlijkse kerstspecial 'The Husbands of River Song' op 25 december 2015. Bekijk hieronder een preview:

Foto's: BBC Worldwide Limited